Sprankelende verhalen uit het Midden-Oosten

Arab-spring-680x380

Dit jaar is het tien jaar geleden dat de  zogeheten Arabische Lente uitbrak. Een lente die, zo viel al vrij snel te lezen, op een barre winter uitdraaide.

En wie zou dit durven te betwisten, gezien de verschrikkelijke burgeroorlogen waarin landen als Syrië, Libië en Jemen zijn verwikkeld, en de brute dictatuur die Egypte in zijn greep houdt?

Toch vind ik dat dit onbarmhartige oordeel  dringend nuancering behoeft.

Politiek gezien heeft de Arabische Lente tot een tragedie geleid, maar er is ook sprake van een minder bekende maar zeker niet minder belangrijke psychologische en culturele lente, die lijkt  voort te duren.

De opstanden van de afgelopen maanden – of jaren – in landen als Libanon, Irak, Algerije, Iran en met name Soedan, die grotendeels door de westerse media zijn genegeerd, wekken het sterke vermoeden dat de collectieve apathie die decennialang in het Midden-Oosten heerste,  tot het verleden behoort.

‘Mensen zijn wakker geworden’, hoor je in de hele regio, en: ‘De strijd duurt misschien wat langer, maar is nog niet voorbij.’

Bovendien zijn kunst en cultuur de afgelopen tien jaar in het Midden-Oosten onmiskenbaar tot bloei gekomen: andermaal een teken dat de samenlevingen levendiger en creatiever zijn geworden onder invloed van alle politieke onzekerheid, instabiliteit en frustratie.

Een paar jaar geleden schreef ik het verhaal ‘Sprankelende verhalen uit het Midden-Oosten’, dat voornamelijk gaat over alternatieve Arabische journalistiek. Ik denk niet dat het verouderd is.

De meeste van de door mij beschreven media zijn nog steeds actief en floreren zelfs;  met uitzondering, helaas, van het mooiste: The Outpost in Libanon – hoewel de oprichter, Ibrahim Nehme, dit jaar van plan is het blad nieuw leven in te blazen.

Al met al ben ik er nog steeds van overtuigd dat de Arabische Lente niet dood is. Die is op een aantal plekken zelfs zeer zichtbaar, en waar dit niet zo is, vermoed ik dat ze is ondergedoken, wachtend op de gelegenheid zich opnieuw te manifesteren.

De lente is immers een periode van grote instabiliteit en historische lentes hebben de neiging lang te duren.

DOOR CARL STELLWEG

Laat alle hoop varen, gij die hier opgroeit. Een parafrase op de hel van Dante, ooit door Gerard Reve gebruikt om Amsterdam Betondorp te typeren. Is de zinsnede ook niet al te zeer van toepassing op het Midden-Oosten? Misschien niet. Want tegen de stroom in groeit daar een burgermaatschappij, ondersteund door opmerkelijke, nieuwe media.

Idealisten zijn het, die soms bewust de professionaliteit mijden. Creatieve geesten die grotendeels buiten het gezichtsveld van de massamedia opereren. Dromers én sceptici, van wie velen een reguliere journalistieke achtergrond missen, en die misschien juist daarom de voorhoede vormen van een nieuw soort journalistiek, voor een nieuw Midden Oosten.

Lees meer

Slalommen in Kralingen, ofwel: zeer lokale corona-verkenningen

Kralingencorona8

DOOR CARL STELWEG

Deze week ben ik liefst drie dagen achtereen op corona-verkenningstocht geweest in mijn Rotterdamse wijk Kralingen. Ik had namelijk wat in te halen. De eerste drie weken van deze lockdown ben ik amper de deur uit geweest. Mijn lang gekoesterde wens om gecontroleerd te verslonzen – niet meer scheren, weinig douchen, alleen voor de broodnodige boodschappen wat kleren aanschieten, alleen maar heel veel boterhammen met hummus eten – kon ik eindelijk straffeloos ten uitvoer brengen.

Maar op een dag zwoer ik dit riante kluizenaarschap, deze quarantainehemel, toch af. Het was geen realistische manier van leven, en ik ben een sucker for realism. De totale vrijheid ging vervelen, de wil de buitenwereld te trotseren speelde weer op, of de sinistere geest van David Lynch nu in die buitenwereld rondspookte of niet.

Dat bleek nogal mee te vallen. Niks David Lynch. Dystopietje in de dop, ho maar. Het kleine keurige Kralingen baadde nog altijd in zijn beruchte en gekoesterde zelfgenoegzaamheid. Het was bijna ontgoochelend, hoe betrekkelijk normaal en onschuldig de wereld er in mijn wijk nog steeds uitzag.

Lees meer

In Syrië kun je niet rouwen om wat er is gebeurd: gesprek met activiste Marcell Shehwaro

Shewaroo

Terwijl in Nederland en andere landen grote delen van de bevolking thuis zitten te kniezen (of te genieten van het kluizenaarschap, zoals ik), sterven in de Syrische provincie Idlib kinderen op straat.

Zeg niet dat we daar niets mee te maken hebben, we hebben er alles mee te maken omdat we met de voornaamste aanstichters van deze humanitaire catastrofe – de islamistische despoot Erdogan en de massamoordenaar Bashar al-Assad  – duistere dealtjes hebben gesloten om vluchtelingen buiten de deur te houden.

Het is precies om die reden dat de bevolking van Idlib klem zit.

Maar nu Bashar al-Assad de oorlog heeft gewonnen zonder dat hij, paradoxaal genoeg, in staat is er een einde aan te maken, denk ik met regelmaat terug aan de Syrische burgers die ik heb mogen interviewen. Ik denk aan hun dromen, hun wanhoop, hun leed en hun soms onvoorstelbare moed, hun onverklaarbare levensblijheid. Ik denk aan hoe ze door zowel politici als media zijn genegeerd.

Medelijden kunnn ze krijgen, geen medezeggenschap, alsof ze bijfiguren zijn in het Syrische drama. Alsof ze geen waardigheid en identiteit hebben.

Een van de meest bijzondere Syrische activisten die ik heb geïnterviewd is Marcell Shehwaro (30) uit Aleppo. Een indrukwekkende vrouw. Het vraaggesprek is een beetje gedateerd waar het ISIS betreft, maar mijns inziens zeker nog de moeite waard om te lezen. Marcell woont tegenwoordig in de Verenigde Staten en maakt het zo te zien goed. Haar weblog kan ik iedereen aanraden, want ze kan prachtig, scherpzinnig en aangrijpend schrijven. 

DOOR CARL STELLWEG

Marcell Shehwaro (30) uit Aleppo vertegenwoordigt een deel van de Syrische bevolking dat wonderlijk vaak over het hoofd wordt gezien: burgers die tegen de stroom in, maar dikwijls met verbazingwekkende vastberadenheid en succes, een samenleving overeind proberen te houden. En ook niet de moed verliezen als ze door schrijnende persoonlijke tegenspoed worden getroffen. Een interview.

De eerste vraag aan de burger-activiste uit de geteisterde tweede stad van Syrië is hoe het gaat met mede-activiste en plaatsgenote Maha Hrer (27), die eerder in Nederland was en toen ook door mij, namens het Grote Midden Oosten Platform werd geïnterviewd.

‘Het gaat niet zo goed met haar,’ luidt het onverbloemde antwoord. ‘Maar wat wil je? Ze mag dan net als ik al een tijd veilig in Gaziantep in Turkije zitten en een betrekkelijk normaal leven leiden, maar dan speelt juist op wat je allemaal hebt meegemaakt. In Syrië kun je niet rouwen om wat er is gebeurd. Dat doe je pas als je onder die stolp van gevaar en geweld uit bent gekomen. Ik heb slachtingen gezien, met eigen ogen. Nu ik een paar maanden in Gaziantep zit, dringt dat pas helemaal tot me door.

Lees meer